AstraZeneca en de bloedpropjes

Gepubliceerd op 12-03-2021 en laatst gewijzigd op 06-09-2021 <!– door Daniël Tuijnman –>

Vanaf 10 maart 2021 zijn er meldingen geweest van bloedpropjes en overlijden na vaccinatie met het AstraZeneca-vaccin. Ik hou hier de ontwikkelingen bij en hoe ernstig het lijkt.

Met dank aan Facebook-gebruikers Frank de Bie en Henri Karrenbeld, en twitteraars Rene Smit (@rcsmit) en Tineke (@Tinuzsz) voor het aandragen van informatie.

Huidige situatie

• Oostenrijk, Estland, Letland, Litouwen en Luxemburg zijn gestopt met batch ABV5300
• Italië en Roemenië zijn gestopt met een andere batch
• Denemarken, Noorwegen, IJsland en Nederland zijn in het geheel gestopt

Tijdsverloop

Zondag 14 maart

De Nederlandse CBG adviseert tijdelijk te pauzeren, op basis van:

Er zijn nu in totaal zes meldingen uit Denemarken en Noorwegen van ernstige, zeldzame verschijnselen van stolselvorming (trombose) én een verlaagd aantal bloedplaatjes (trombocytopenie) bij volwassenen onder de 50 jaar, nadat ze gevaccineerd zijn met het vaccin van AstraZeneca.  

Het Ministerie van VWS van Hugo de Jonge neemt dit advies over en stopt met inenten voor 2 weken (tot en met zondag 28 maart).

AstraZeneca zegt in een persbericht dat hun eigen review niets verontrustends heeft opgeleverd. Ze hebben de data bekeken van 17 miljoen inentingen in de EU en het VK. Daarbij zijn 15 gevallen van diepveneuze trombose en 22 gevallen van longembolie gemeld, hetgeen lager is dan de verwachting bij een doorsnee-populatie.

Vrijdag 12 maart

In zijn dagelijkse briefing spreekt directeur-generaal Tedros Adhanom Ghebreyesus van de WHO zijn vertrouwen uit in het AstraZeneca-vaccin.

More than 335 million doses of COVID-19 vaccines have been administered globally so far, and no deaths have been found to have been caused by COVID-19 vaccines

Mariangela Simao, de assistent directeur-generaal voor drug access, vaccines and pharmaceuticals, zei in een briefing:

There will be people who’ve been immunized who will die of other causes, and so far the preliminary data we’ve seen doesn’t lead to a causal relationship,” 

Bron: Aljazeera, Bloomberg

Donderdag 11 maart

Denemarken heeft besloten geheel te stoppen met inenten met AstraZeneca in afwachting van het onderzoek van de PRAC, aangezien bij de meldingen een Deens overlijden was. Noorwegen en IJsland stoppen in navolging van Denemarken ook geheel.

Italië stopt, in navolging van Oostenrijk, ook met het gebruik van een specifieke batch, maar een andere dan Oostenrijk. Twee overlijdens zouden dit getriggerd hebben. Een daarvan zou een 50-jarige man zijn die stierf na een diepveneuze trombose. Ook Roemenië stopt met dezelfde batch als Italië.

Tot en met 10 maart zijn er 30 embolieën gemeld op bijna 5 miljoen inentingen.

PRAC ziet vooralsnog geen aanwijzingen dat de embolieën veroorzaakt zijn door de vaccinatie.

Bronnen: EMA persbericht, PRAC meeting highlights, BMJ, Guardian, BBC

Woensdag 10 maart

Na één geval van meervoudige trombose en overlijden 10 dagen na vaccinatie, en één geval van longembolie, stopt Oostenrijk met het inenten met een specifieke batch, nummer ABV5300, van het AstraZeneca-vaccin. Deze batch bestaat uit 1 miljoen doses en is gedistribueerd in 17 EU-landen. Vier van die landen: Estland, Letland, Litouwen en Luxemburg, volgen Oostenrijk in deze maatregel.

De veiligheidscommissie PRAC van de EMA onderzoekt de meldingen, maar ziet vooralsnog geen probleem in deze twee incidenten.

Tot en met 9 maart waren er in totaal 22 gevallen van embolie gemeld op ca. 3 miljoen inentingen.

Bron: EMA persbericht

Epidemiologie

Populatie-data

Volgens de Trombosestichting krijgen (in Nederland) 11 mensen per uur een trombose, en overlijden er 40 per dag.

Per jaar zijn dat dus 560 tromboses per 100.000 personen en 86 overlijdens per 100.000 personen.

Volgens John A. Heit, “Epidemiology of venous thromboembolism”, ligt de incidentie van veneuze trombose tussen de 104 en 183 per 100.000 personen per jaar. waarbij longembolie varieert tussen 29-87 en diepveneuze trombose tussen 45-117. Hij geeft geen schatting van het aantal overlijdens, maar we hebben wel een ondergrens:

For almost one-quarter of patients experiencing PE, the initial clinical presentation is sudden death.

Dit betreft dus tussen de 7 en 22 gevallen per 100.000 personen per jaar.

Data uit de AstraZeneca trials

De data uit de fase 3-trials tonen geen opvallende verhoging bij de testgroep ten opzichte van de controlegroep. In het EMA assesment report staat op pagina 133/134 dat er 34 vascular disorders waren in de testgroep en 32 in de controlegroep:

In het Britse Public Assessment Report staan op pagina 49 zelfs specific trombose-events vermeld: 4 in de testgroep tegen 8 in de controlegroep. Maarten Keulemans van de Volkskrant wees hier donderdag al op:

Kortom, uit de trials is niets bijzonders naar boven gekomen.

Analyse

Tot en met 10 maart is het aantal meldingen van trombose na vaccinatie 30 op 5 miljoen inentingen, oftewel 0,6 per 100.000 personen. Het is niet duidelijk tot hoeveel dagen na vaccinatie een trombose verdacht genoeg wordt geacht om te melden – en uiteraard varieert dit van de ene melder tot de andere. Als precies elke trombose die binnen 2 dagen na vaccinatie optreedt gemeld zou worden, zou dit overeenkomen met een incidentie van 108 per 100.000 personen per jaar, oftewel keurig binnen de schattingen uit het artikel van Heit. Er zijn duidelijk ook tromboses gemeld die later optraden, zoals de genoemde overlijdens.

Hoewel we hier met onvolledige data te maken hebben, geeft bovenstaande rekensom aan dat er inderdaad waarschijnlijk niets aan de hand is.