Maurice z’n denkbeeldige kantelpunt
Gepubliceerd op 08-04-2021 en laatst gewijzigd op 08-04-2021 <!– door Daniël Tuijnman –>
Maurice de Hond blogde 2 april over een “kantelpunt” in het aantal COVID-infecties, en werd prompt op 5 april uitgenodigd bij Dit is de Dag om daarover uit te weiden.
In zijn blogpost van 2 april speculeert Maurice de Hond dat er een “kantelpunt” aanstaande zou zijn wat betreft COVID-infecties. Prompt werd hij door Tijs van de Brink uitgenodigd om op 5 april bij Dit is de Dag zijn zegje hierover te doen. Naast zijn (foutieve dan wel premature) bewering over een “kantelpunt” deed De Hond nog de nodige andere beweringen die schreeuwen om een fact-check.
Bij veel van de beweringen maak ik gebruik van de wekelijkse update van het RIVM van de epidemiologische situatie op 6 april. De screenshots zonder bronvermelding komen allemaal uit dit rapport.
Kantelpunt
De Hond definieert niet rigoureus wat hij bedoelt met een “kantelpunt”, maar ik neem aan dat hij bedoelt dat een opgaande of constante lijn van besmettingen omgebogen wordt naar een negatieve lijn. Daar is echter geen enkele aanwijzing voor. De Hond beroept zich hier met name op de tests bij de GGD, maar die wijzen dat niet uit. Er zijn iets minder tests afgenomen in de week van 29-03 t/m 04-04, maar het percentage positieve tests is al sinds begin maart stijgend:
Om zijn punt proberen te maken, presenteert De Hond vervolgens een grafiekje met dagcijfers, waarin dus wekelijkse piek- en dalenpatronen te zien zijn ten gevolge van de weekends. Het is duidelijk dat je hiervoor een grafiek met een voortschrijdend gemiddelde van, bijvoorbeeld, de afgelopen 7 dagen moet nemen om dat patroon te neutraliseren. Bij andere grafieken doet De Hond dat wel, maar hier niet. De Hond presenteert ook in de grafiek het absolute aantal positieve gevallen, maar geeft niet het quotiënt, waaraan je zou zien dat het percentage positieven toeneemt.
Vervolgens presenteert De Hond een grafiekje met de “groeifactor”, waarin hij de GGD-cijfers van een bepaalde dag steeds deelt door de cijfers van precies een week ervoor. Althans, dat zegt hij in de tekst, maar in het grafiekje staat erboven “voortschrijdend gemiddelde”, wat suggereert dat hij (bijvoorbeeld) het gemiddelde van zeven opeenvolgende dagen deelt door het gemiddeld van de zeven dagen daarvoor. Het is dus niet duidelijk wat hij in deze grafiek precies presenteert. Deze “groeifactoren” dalen weliswaar tegen het eind, maar zijn nog steeds positief, oftewel, het aantal testgevallen en het aantal positieve testgevallen neemt nog steeds toe ten opzichte van een week daarvoor. Ook hier ontbreekt de ontwikkeling van het percentage positieven.
Kortom, met deze twee grafieken speelt De Hond een stukje belazer.
De cijfers uit zijn derde grafiek, “Kerncijfers verloop Covid-19 (sic) in Nederland”, komen op zicht al niet overeen met de cijfers uit tabel 13 van het Epidemiologisch overzicht van het RIVM.
In de radio-uitzending noemde De Hond ook nog de ziekenhuisopnames als een reden om over een “kantelpunt” te spreken, maar die geven ook niet echt aanleiding daartoe, al helemaal niet e IC-opnames:
Kantelpunt vorig jaar
Vervolgens beweert De Hond dat er vorig jaar in april ook een “kantelpunt” was. In de radio-uitzending lokaliseert hij dat om precies te zijn op 10 april. Het enige “bewijs” dat hij daarvoor aanvoert is een grafiek van Fritsander Lahr met het aantal ziekenhuisopnames. Die piekten echter rond 27 maart, dus was de piek (= het kantelpunt) er al rond 17 maart. Het RIVM schat de piek in het aantal besmettelijke personen rond 26 maart:
In ieder geval ligt dat ruim vóór de 10 april die De Hond noemt. De reden dat De Hond zo’n datum graag wil is omdat hij opnieuw zijn stokpaardje van vorig jaar wil berijden: het (warme) weer verdrijft het SARS-CoV-2-virus wel.
Seizoensinvloeden
De Hond beweert dat voor landen tussen 30°ZB en 30°NB de seizoenen voor griep en “dus” voor COVID-19 een ander patroon zouden hebben dan voor landen in gematigde zones. Dat is, voor griep, zeker niet waar.
Voor de VS geldt, volgens de CDC:
The exact timing and duration of flu seasons can vary, but influenza activity often begins to increase in October. Most of the time flu activity peaks between December and February, although activity can last as late as May.
Voor de staat Texas, die ligt tussen 25°NB en 36°NB, dus in de zone met afwijkend patroon volgens De Hond, geldt volgens het Texaanse ministerie van Volksgezondheid:
The official influenza reporting season for the United States begins in October and continues through May. In Texas, influenza activity usually peaks in January or February, although the peak of influenza has happened as early as October and as late as March.
Met andere woorden: het patroon in Texas is niet anders dan elders in de VS, of dan in Europa. Het is ook niet zo dat warm weer of zonlicht COVID-19 verjaagd heeft in Texas; er was zowel een piek midden in de zomer als eentje midden in de winter:
Het andere land dat in de radio-uitzending ter sprake kwam was Zuid-Afrika. Ook dat ligt (deels) in de subtropische zone, tussen 22°ZB en 35°ZB, maar het griepseizoen ligt er hetzelfde als hier of in de VS, volgens het National Institute for Communicable Diseases:
influenza virus circulation occurs mainly during the winter months of May to August, but may start as early as April or as late as July. The average duration of the influenza season over the past 13 years has been 19 weeks.
Omgerekend naar “onze” seizoenen zou de piek in november tot en met februari zijn. En ook in Zuid-Afrika is er een COVID-piek geweest in hun winter en vervolgens in hun zomer, weer van Worldometers:
Kortom, hier zijn twee voorbeelden van landen met dezelfde griepseizoenen als bij ons, maar met afwijkende COVID-patronen, en voorbeelden dat SARS-CoV-2 zich dus niet laat wegjagen door zonlicht en/of warmte, zoals De Hond ons wil doen geloven. Schellekens merkte in de radio-uitzending op dat zijn dochter in Zuid-Afrika woont en dat daar een COVID-piek in de zomer was (november-januari) maar daar ging De Hond niet op in.
Texas open
Als verder argument voor zijn seizoenshypothese noemde De Hond Texas. Gouverneur Abbott heeft op 3 maart aangekondigd dat per 10 maart maatregelen opgeheven zouden worden, en sindsdien is het aantal besmettingen in Texas niet gestegen, zelfs nog licht gedaald.
Maar dat is maar het halve verhaal. Het is niet alleen de gouverneur die erover gaat. In maart 2020, bij het begin van de pandemie, waren het de burgemeesters van grote steden en bestuurders van counties die de noodtoestand afriepen en maatregelen invoerden, niet de gouverneur.
Als je nu de naar de site van Dallas County gaat, vind je daar een FAQ van 10 pagina’s over COVID-maatregelen. Harris County (Houston) heeft het “level of risk” op “level 1 – severe” staan en zegt dat inwoners zoveel mogelijk thuis moeten blijven. Travis County (Austin) heeft ook nog de nodige maatregelen op hun site vermeld staan. En ook Bexar County (San Antonio) vermeldt maatregelen die genomen zijn om het opheffen van de maatregelen door de gouverneur te ondervangen.
Dat zijn slechts de vier grootste steden, maar het moge hieruit duidelijk zijn dat er vanuit de counties tegenmaatregelen genomen zijn die negatieve effecten ondervangen.
Conclusie
Maurice de Hond heeft met zijn blogpost en zijn radio-optreden weer voor een stukje desinformatie gezorgd. Het is kwalijk dat de publieke omroep, in het bijzonder Tijs van de Brink, hem steeds weer een podium verschaft na alle desinformatie die hij al verspreid heeft.
Het is ook jammer dat Schellekens, die ook in de uitzending was, De Hond en Marino van Zelst in één adem noemde als “data-experts”. Dat is een belediging voor Marino: Marino is data-expert, De Hond is data-sjoemelaar.