Gepubliceerd op 02-09-2022 en laatst gewijzigd op 06-09-2022 <!– door Daniël Tuijnman –>

Open brief met vragen van verenigingsrechtelijke aard aan De Vierde Golf

Geacht bestuur,

Ik overweeg mij aan te melden als lid van uw vereniging, maar voordat ik dat doe heb ik enige vragen van verenigingsrechtelijke aard. Uw communicatie roept namelijk de nodige vragen op.

Ik heb uitgebreide ervaring met verenigingen. Ik was in 1986 mede-oprichter van de Wiskunde Studievereniging DESDA in Nijmegen, en in 2009 mede-oprichter van de Nederlandse Schrijftolkenvereniging. Ik ben ook in diverse andere verenigingen actief geweest, onder andere met het vaststellen c.q. wijzigen van de statuten. Ik heb ook de twee monografieën in de kast staan over verenigingsrecht: Kollen, De vereniging in de praktijk, en Dijk/Van der Ploeg, Van vereniging en stichting, coöperatie en onderlinge waarborgmaatschappij.

Zo erg moeilijk is verenigingsrecht niet, maar uw communicatie strookt daar absoluut niet mee. Ik hoop dat u mijn vragen kunt beantwoorden voordat ik het formulier instuur.

Status van de vereniging

Op uw pagina “Over ons” schrijft u: “Vierde Golf is een vereniging”. Dat is duidelijke taal, maar dan ga ik naar uw aanmeldformulier toe en daar lees ik de tekst:

Ik meld mij aan voor de Nieuwsbrief én als aspirant lid van de Vierde Golf

gevolgd door:

De Vierde Golf is een vereniging in oprichting en ik stem ermee in dat mij na oprichting per email een vrijblijvend aanbod gedaan zal worden om lid te worden.

Dat is allemaal hardstikke tegenstrijdig. Een aspirant-lidmaatschap zou kunnen bij een vereniging, maar dat betekent dan ook dat er statuten zijn waarin vastgelegd wordt hoe aspirant-lidmaatschap in elkaar zit, en wat het verschil is met “gewoon” lidmaatschap.

Maar dan vervolgt u met de bewering dat u een “vereniging in oprichting” bent —zoiets bestaat helemaal niet — en dat het insturen van het formulier betekent dat mij een aanbod gedaan zal worden om lid te worden — maar zo werkt dat niet.

Formele versus informele vereniging

De vereniging neemt een bijzondere positie in in het Nederlandse rechtspersonenrecht (BW Boek 2). De meeste rechtspersonen worden opgericht bij notariële acte. Dat geldt ook voor de “vereniging met volledige rechtsbevoegdheid”, in de wandelgangen ook aangeduid als “formele vereniging”. Maar daarnaast bestaat de “vereniging met beperkte rechtsbevoegdheid”, ook wel “informele vereniging”. Wie zich gedraagt als vereniging of pretendeert een vereniging te zijn, is zo’n “informele vereniging” en moet voldoen aan dezelfde regels in BW Boek 2, Titels 1 en 2, als een formele vereniging, met twee uitzonderingen: de informele vereniging hoeft geen statuten te hebben, en hoeft geen inschrijving in het Handelsregister te hebben. Daar staat tegenover dat er sprake is van hoofdelijke aansprakelijkheid van de bestuurders, en dat je geen registergoederen (huizen en boten) mag bezitten.

Zoiets als een “vereniging in oprichting” bestaat dan ook niet, anders dan bij bijvoorbeeld een BV. En zo moeilijk is het ook niet. Als je met een clubje het idee hebt om een vereniging op te richten, dan ga je bij elkaar zitten brainstormen, schrijft wat beleidsvoornemens op, maakt een begroting en nodigt gelijkgezinden uit voor een oprichtingsvergadering waar je een bestuur benoemt. In twee maanden heb je dat voor elkaar; ik weet waarover ik spreek.

Maar ik lees op uw website en op uw LinkedIn-profiel dat u al bijna anderhalf jaar aan de weg aan het timmeren bent, en diverse activiteiten hebt georganiseerd waar best wel een financieel plaatje aan vastzit, zoals het huren van een zaaltje. In die anderhalf jaar had u als vereniging toch minstens één keer een ledenvergadering moeten houden om verantwoording af te leggen aan de leden. Persoonlijk vind ik die interne democratie van de vereniging een heel belangrijk punt om te kiezen voor een verenigingsvorm boven een stichtingsvorm. Maar het lijkt er zo sterk op dat u met uw niet-bestaande status van “vereniging in oprichting” juist die democratie omzeilt. Want u heeft u wel degelijk in andere opzichten als vereniging gedragen.

Waarom bent u niet allang een “informele vereniging”?

Waarom hebt u zich niet allang ingeschreven bij de Kamer van Koophandel — dat haalt in ieder geval de scherpe kantjes af van de hoofdelijke aansprakelijkheid?

En hebt u al zelf statuten opgesteld?

Naschrift over status

In uw Reactie op Internetconsultatie van 27 juni 2022 schrijft u in voetnoot 1:

De Vierde Golf is een informele vereniging, die op korte termijn omgezet zal worden naar een formele vereniging

hetgeen inderdaad de meest logische status is, maar waarom doet u dan verder zo moeilijk over de status en over wat het aanmelden als lid betekent?

Op 26 juni 2021 schreef Martijntje Smits, een van de initiatiefnemers:

Ik heb met anderen uit linkse politieke partijen De Vierde Golf opgericht.

maar op 5 september 2022 schreef diezelfde Martijntje Smits:

Vandaag is de oprichtingsakte gepasseerd

wat dus niet kan want de vereniging was al opgericht. Die akte was geen oprichtingsakte maar een omzettingsakte (van informele naar formele vereniging).

Lidmaatschap

Artikel BW 2:36 zegt over lidmaatschap:

Tenzij de statuten anders bepalen, beslist het bestuur over de toelating van een lid en kan bij niet-toelating de algemene vergadering alsnog tot toelating besluiten.

Toetreding van een persoon als lid geschiedt dus doordat de persoon een aanbod doet aan de vereniging om lid te worden, en het bestuur namens de vereniging dit aanbod aanvaardt; zie bijvoorbeeld Kollen par. 5.4.2. Maar u draait de zaken nu om: u maakt ervan dat de vereniging aan de persoon een aanbod doet. Dit kan niet op grond op de wettelijke bepaling in BW 2:36, dus u moet kennelijk al statuten hebben die het mogelijk maken dat de toelatingsprocedure anders verloopt. Maar dan kunt u weer geen “vereniging in oprichting” zijn.

Kortom: alleen al met deze twee webpagina’s van u sta ik voor een kluwen van onoplosbare juridische vragen.

Bestuur

Zoals hierboven betoogd: u bent al een tijdje aan de weg aan het timmeren, dus u moet zich aan de wettelijke regels voor een vereniging houden. Dat betekent dat er een bestuur moet zijn, en dat er binnen dat bestuur de taken van voorzitter, secretaris en penningmeester onderscheiden zijn; die mogen dan wel bij dezelfde persoon liggen (BW 2:37 lid 7). Ik zie alleen een “initiatiefgroep” op de “Over ons”-pagina, maar dat zegt niet zoveel. Daarvan vallen mensen af en komen anderen bij, dat is geen bestuur.

Privacy

Onderaan het aanmeldingsformulier staat:

Opmerking: Het is onze verantwoordelijkheid om uw privacy te beschermen en we garanderen dat uw gegevens volledig vertrouwelijk worden behandeld.

maar ik weet niet wie die “we” is die dit schrijft: zie de bovenstaande vragen. Met alle onzekerheid die ik hierboven heb geschetst, zou het zomaar kunnen dat die vertrouwelijkheid toch betekent dat mijn gegevens de volgende dag op het bureau van de FSB liggen. Volgens de AVG moet u een privacy-reglement hebben, dus ik zou ook graag dat inzien voordat ik uw formulier invul.

Samenvatting

Om het handzaam voor u samen te vatten, zet ik hier al mijn vragen kort op een rijtje.

1. Wat is precies de status van uw vereniging?
2. Als het antwoord daarop is dat u nog geen vereniging bent, waarom duurt het zo lang?
3. Waarom is er geen inschrijving bij de Kamer van Koophandel?
4. Heeft u ook al statuten? Zo ja, mag ik die inzien voor ik me aanmeld
5. Wie vormen het bestuur?
6. Wie zijn in het bestuur de voorzitter, secretaris en penningmeester?
7. Wanneer is de eerstvolgende ledenvergadering?
8. Mag ik het privacyreglement inzien voordat ik u mijn gegevens toevertrouw?

Ik hoop op spoedige beantwoording.

Met vriendelijke groeten,

Daniël Tuijnman