Gepubliceerd op 01-09-2022 en laatst gewijzigd op 01-07-2023 <!– door Daniël Tuijnman –>

Wat kunnen we verwachten van dit congres op 9 september — een beschouwing van de organisatoren en de sprekerslijst

Op vrijdag 9 september vindt in Antropia in Driebergen een congres plaats onder de titel “Pandemische Paraatheid”. Antropia is een mooie locatie voor een congres, met een ruim terras en grasveld erachter waar je uitstekend kan netwerken. Ik kom er elk jaar met veel plezier voor het Nationaal Congres Digitale Toegankelijkheid. Maar laten we snel overgaan naar de bespreking van dit congres.

Organisatoren

The Optimist

De Optimist is een uitgeverij annex tijdschrift annex webshop van feel-good-artikelen van de Wassenaarse ondernemer Roland Pluut, die in 2013 ontmaskerd is als een sjoemelaar die op handige wijze donaties wegsnoepte voor de neus van bonafide goede doelen en de opbrengsten in eigen zak stak. In 2018 heeft Pluut nog vergeefs geprobeerd Google te dwingen de webpagina’s die dit documenteren niet meer te indexeren.

Vierde Golf

De Vierde Golf is een vereniging die opgericht is door mensen die zich “links ontheemden” noemen, met name de deelnemers aan dit congres Stan Baggen en Jona Walk. De ideologie van de Vierde Golf is health supremacy, en hun doel is dat de overheid zo weinig mogelijk maatregelen tegen een pandemie treft. Zie daartoe mijn uitgebreide analyse in deze blogpost.

De Nieuwe Wereld

De Nieuwe Wereld is het Youtube-kanaal van filosoof Ad Verbrugge en lingerie-ontwerpster Marlies Dekkers. Ze interviewen regelmatig gasten, die vrijwel zonder uitzondering complotdenkers en/of pseudo-wetenschappers zijn, en die grossieren in “alternatieve feiten”, beter gezegd: in fabeltjes en onwaarheden.

Programma en sprekers

Ik behandel de diverse sprekers in de volgorde van het programma, en gegroepeerd in de panels waarin ze gezamenlijk optreden.

Keynote: Rik Torfs

Rik Torfs is Belg. Hij is kerkjurist en was van 2013-2017 rector magnificus van de Katholieke Universiteit Leuven. Daarvoor, 2010-2013 was hij lid van de Senaat voor de christendemocratische partij CD&V. Vanaf vroeg in de pandemie heeft hij kritiek gehad op het beleid omdat dit te veel gestuurd zou zijn door virologen en epidemiologen. In januari 2022 uit hij kritiek op het Antwerpse vaccinatiebeleid van kinderen. De verantwoordelijk schepen (wethouder) pikt dit niet en karakteriseert deze kritiek als desinformatie.

Begin 2022 is hij ook ondertekenaar van het Wintermanifest, een manifest van Belgische coronasceptici, en wordt hij door Vlaams Belang uitgenodigd voor hoorzittingen van de Kamercommissie Volksgezondheid. Hij heeft de serie TV-interviews “Tegenwind”, waarin coronasceptici zoals Sam Brokken, Mattias Desmet en Maurice de Hond kritiekloos aan het woord kwamen, niet alleen verdedigd maar ook gezegd dat hij het inhoudelijk met hen eens was, volgens Joël De Ceulaer, in een column waarin hij zijn zorgen uitspreekt dat Rik Torfs onherroepelijk in de fabeltjesfuik zit en achter Thierry Baudet aangaat in het uitventen van complottheorieën.

Wat de bijdrage van Torfs hier mag zijn is niet goed duidelijk. Als observator en commentator kent hij de Belgische situatie, die toch anders is dan de Nederlandse, en in bepaalde opzichten zelfs fundamenteel anders: zo is in België vaccinatieplicht een bespreekbaar onderwerp, terwijl dat in Nederland absoluut niet het geval is.

Zijn eigen vakgebied is al helemaal irrelevant. Canoniek recht zijn de interne regels van de katholieke kerk. Ruim 75% van de Nederlandse bevolking heeft daar geen enkele boodschap aan. Canoniek recht heeft niets met pandemiebestrijding te maken. Het heeft, mijns inziens, zelfs niets met wetenschap te maken; zoals Joël De Ceulaar in een andere column zei: “Mochten er alleen kerkjuristen bestaan, dan woonden we nog in hutten. Zonder tv, met een permanente longontsteking.”

Panel: COVID-19 als gamechanger

Dit panel bestaat uit Bob de Wit, Bert de Munck en Ewald Engelen.

Bob de Wit is psycholoog van opleiding en hoogleraar strategisch leiderschap aan de Nyenrode Business University. Hij is de pandemie begonnen met COVID-19 te bagatelliseren, want kijk: het valt best mee met het aantal overlijdens onder de 65 jaar. Daarna tel je voor hem kennelijk niet meer mee; hijzelf nu dus ook niet, want hij is/wordt dit jaar 65. De Wit is verder compleet van god los gegaan in complottheorieën, met als absoluut dieptepunt dat hij juichte over de zelfmoord van een Oostenrijkse arts ten gevolge van de hetze van rabiate antivaxxers. Ik neem aan dat hij redelijk normaal was vóór de pandemie; die blijkt inderdaad een grote gamechanger te zijn in zijn leven.

Bert de Munck is hoogleraar geschiedenis aan de Universiteit Antwerpen, met als specialisatie stedelijke geschiedenis. Hij heeft zich de gehele crisis tegen allerlei maatregelen gekeerd, met de nodige drogredenen. Zo schreef hij in oktober 2020 dat voorstanders van maatregelen maar moesten bewijzen dat ze werken (alsof het virus daar even op wacht); in september 2021 haalde hij een Israëlische studie aan om te betogen dat we als mensen toch vooral in contact met virussen moeten komen, en is hij een tegenstander van de QR-code (het CST). Hij heeft in mei 2020 een boek doen uitkomen over de pandemie, waarin wel de kosten van de bestrijding op een rijtje zet maar kennelijk vergeten is de baten te inventariseren.

Ewald Engelen is hoogleraar financiële geografie aan de UvA, prominent PvdD-lid, levenspartner van voormalig PvdD-leider Marianne Thieme en maatje van Thierry Baudet sinds het Oekraïne-referendum.

Tijdens de COVID-pandemie heeft Engelen gegrossierd in halve waarheden en hele leugens; zo loog hij over de levensverwachting van COVID-doden, en over de besmettelijkheid na vaccinatie. Engelen is een uitgesproken tegenstander van vaccinatie voor “gezonde” mensen omdat de risico’s niet op zouden wegen (wat weer een leugen is); hij is dus ook een health supremacist, en hij omarmt ook Verbrugges eugenetische fantasieën. Engelen heeft ook diverse complottheorieën gepropageerd, zoals de lab-leak-theorie en de bewering dat de maatregelen vooral symbolisch van aard zijn.

De bedoeling van dit panel is om:

zal een brede discussie worden gevoerd over de verschillende gevoelens die er leven ten aanzien van het gekozen beleid.

maar dat loopt dus al spaak op het feit dat twee van de drie heren volslagen losgezongen zijn van de realiteit.

Verschillende opvattingen binnen de medische wetenschap

Het volgende onderdeel is een interview door dagvoorzitter Joep Stassen van Rik Scheper en Jona Walk.

Rik Scheper was hoogleraar pathologie en immunologie aan het VUmc, en is vorig jaar, 2021, met emeritaat gegaan. Ik heb online slechts één bijdrage van hem kunnen vinden omtrent COVID-19: een opiniestuk in Trouw van 18 december 2021 waarin hij pleit voor massaal vaccineren. Bij zijn wetenschappelijke publicaties is niets te vinden over COVID-19

Het is een merkwaardige keuze om een immunoloog uit te nodigen die zich beroepshalve niet bezig heeft gehouden met COVID-19. Het lijkt er sterk op dat Scheper is uitgenodigd als de excuusguus om dit wappiefestijn nog een aanschijn van fatsoen te geven.

Jona Walk is op 15 januari 2021 aan het Radboud UMC gepromoveerd op onderzoek naar malaria; twee van de hoofdstukken beschrijven studies naar de effecten van vaccinatie. Daarna is ze werkzaam aan het CWZ-ziekenhuis te Nijmegen als internist-in-opleiding. Ze verkreeg landelijke bekendheid toen op 26 maart 2021 de Gelderlander, en andere regionale bladen, een interview met haar en haar collega Bert Mulder, die lid was van het Red Team, publiceerde. Daarin deed ze kwestieuze uitspraken, zoals dat ze zich zorgen maakte over de lange-termijn-effecten van de COVID-vaccins — dat is een typische antivax-opvatting — terwijl ze zich kennelijk geen enkele zorgen maakte de chronische gevolgen van een COVID-infectie.

Rond dezelfde tijd heeft ze met Stan Baggen en anderen die zich “links ontheemden” noemen, de vereniging De Vierde Golf opgericht, de organisator van dit congres. Walk heeft zich in haar uitlatingen op social media — LinkedIn, Twitter, en haar eigen blog — een aanhanger getoond van het Artsen COVID Collectief, een notoire verspreider van desinformatie bestaande uit artsen en biomedici. Recentelijk nam ze het ook op voor Theo Schetters en Robert Malone, twee andere verspreiders van desinformatie.

In haar interview van 30 augustus 2022 bij BlckBx, het complotkanaal van Flavio Pasquino, bekende ze zich ondubbelzinnig als “health supremacist” door te stellen dat ze niet wil dat de overheid enige maatregel oplegt bij de bestrijding van een pandemie.

Het is voorspelbaar hoe dit debat gaat lopen. Zoals ik eerder zei naar aanleiding van een interview met Han Olff: uiteraard is er een mate van onzekerheid in wetenschappelijke uitkomsten. Als een wetenschappelijk onderzoek zegt dat het antwoord op een vraag 2 is, zit daar een onzekerheidsmarge bij; laten we zeggen: tussen 1 en 3. Een volgend goed onderzoek kan dan best op het antwoord 2,5 uitkomen. Maar als een volgend onderzoek uitkomt op 5, dan klopt er (hoogstwaarschijnlijk) iets niet.

Dus in dit dubbel-interview zal Rik Schepers eerst beamen dat er variatie in uitkomsten mogelijk is (die marge tussen 1 en 3 in het bovenstaande voorbeeld); en vervolgens zal Jona Walk dat aangrijpen om haar veel meer afwijkende — onwaarschijnlijke en wellicht zelfs onmogelijke — antwoord 5 te pushen alsof het ook legitieme wetenschap is.

Panel: Wetenschappelijke waarheid – het recht van interpretatie

Dit panel bestaat uit: Wouter Aukema, Eline van den Broek-Altenburg en Ronald Meester.

Eline van den Broek begon haar carrière bij de conservatieve Edmund Burke-stichting. In 2009 was ze bij de verkiezingen voor het Europees Parlement Nederlands lijsttrekker van de eurosceptische partij Libertas. Thans is ze als gezondheidseconoom en epidemioloog werkzaam aan de University of Vermont in Burlington (notabene de stad waar Bernie Sanders als burgemeester zijn politieke carrière begon). Zij was een van de leden van Herstel-NL. Die club had het waanidee dat je alle “kwetsbaren” maar een paar maanden moest opsluiten, en de pandemie door alle “niet-kwetsbaren” moest laten razen. Ze hielden er geen rekening mee dat die “kwetsbaren” niet alleen 3 miljoen 65-plussers zijn, maar ook 3 miljoen 65-minners met obesitas, suikerziekte, of een andere risicofactor, die voor het overgrote deel gewoon werken, schoolgaande kinderen hebben, enz., en dat je die niet zomaar even uit de maatschappij kan halen. Ze hielden er ook niet rekening mee dat onder de “niet-kwetsbaren” nog altijd veel mensen ziek zouden worden of zelfs sterven, en dat je op die manier onmogelijk de economie zou kunnen laten doordraaien.

Van den Broek is kennelijk ook antivaxxer. Ondanks het feit dat Herstel-NL-voorman Robin Fransman onnodig stierf aan COVID-19 omdat hij stijfkoppig weigerde zich te vaccineren, schreef zij samen met Ronald Meester eind december 2021 een opiniestuk waarin ze suggereerden dat (deel van) de oversterfte veroorzaakt zou worden door vaccinatie. In zijn naïviteit trapte Pieter Omtzigt in dit verhaal, en volgde de rest van de Tweede Kamer hem in een motie om een onderzoek hierover in te stellen.

Het RIVM/CBS-onderzoek dat daarna volgde gaf een analyse van de sterfte minder dan een maand eerder dan als we op de CBS-procedures hadden gewacht, en bewees duidelijk wat iedereen met verstand van zaken van tevoren al wist, nl. dat vaccinaties niet leiden tot oversterfte — integendeel, dat vaccinaties beschermen tegen overlijden — maar dat weerhield Van den Broek niet om na publicatie van het rapport met een persbericht te komen waarin ze suggereerde dat nog steeds niet uitgesloten was dat vaccinaties sterfgevallen veroorzaken, en waarin ze deed alsof ze daarmee namens de gehele klankbordgroep van het onderzoek sprak, en niet alleen namens haarzelf (en Ronald Meester).

Haar gebrek aan wetenschappelijke integriteit onderstreept ze verder doordat ze zich op LinkedIn lange tijd geafficheerd heeft als “professor of radiology”, terwijl ze (1) slechts assistant professor is (vergelijkbaar met UD = universitair docent, twee rangen lager), en (2) niets van radiologie weet maar als econome aangesteld is bij de afdeling radiologie.

Ronald Meester is hoogleraar waarschijnlijkheidsrekening aan de Vrije Universiteit. Meester is christen, creationist en antivaxxer. Die laatste twee posities impliceren dat hij ruim 200 jaar biomedische wetenschappen ontkent. Het is dus ook een raadsel wat hij zou kunnen bijdragen in een discussie over een pandemie. Dat bleek dan ook uit zijn eerste bijdrage, een column waarin hij beweerde dat het pokkenvirus niet kon muteren.

Onder het motto “There are lies, big lies, and statistics” is hij in december 2021 echt actief geworden, eerst met de eerder genoemde brief samen met Eline van den Broek, en heeft hij in de klankbordgroep van het RIVM/CBS-onderzoek gezeten.

Daarnaast heeft Meester in december 2021 een artikel geschreven samen met Wouter Aukema en Theo Schetters waarin ze proberen vaccinatie de schuld van oversterfte aan te smeren. Dat is uiteraard niet gelukt, maar door te kijken naar specifieke leeftijdsgroepen vonden ze bij een paar een vage correlatie. Het artikel staat op Researchgate en zal daar wel blijven; het is kansloos het gepubliceerd te krijgen. Op mijn verzoek om de onderliggende data voor dat artikel antwoordde hij in eerste instantie positief, om het daarna op achterbakse wijze te weigeren toen hij erachter kwam dat ik de auteur van dit blog ben. Kritische vragen over het artikel op PubPeer blijven ook onbeantwoord.

In februari 2022 was Meester ook een van de initiatiefnemers van de petitie “Onverdeeld Open” die de regering opriep om het coronatoegangsbewijs af te schaffen. Verder is hij een complotdenker die gelooft dat het virus ontsnapt is uit een lab. Inmiddels is Meester doorgegaan naar het volgende onderwerp en zet zich nu in als data-sjoemelaar in het stikstofdebat.

Wouter Aukema is van huis uit Lotus Notes-specialist, en noemt zich sinds een paar jaar data-analist; data-sjoemelaar zou een betere omschrijving zijn. Zijn eerste sjoemelarij was het “Bayes Line Tool“, eind 2020, een programma dat tot doel heeft om PCR-tests zwart te maken.

Aukemas grootste klapper kwam in de zomer van 2021: een artikel dat hij samen met Harald Walach, een Duitse homeopaat, had geschreven waarin ze van alle Lareb-meldingen aannamen dat er een causaal verband is en zo betoogden dat de COVID-vaccins voor elke drie sterfgevallen die ze verhinderen, er weer twee zouden veroorzaken. Wonder boven wonder werd dit artikel nog gepubliceerd ook, waarna de helft van de editors van het tijdschrift uit protest opstapten, en het artikel weer werd teruggetrokken.

Daarna volgde de samenwerking met Meester die hierboven genoemd is, en thans is Aukema een van de WOB-snuffelaars die probeert vuiligheid te vinden of zo nodig te verzinnen uit de verkregen WOB-documenten.

Aukemas keus van programmeertalen is ook sneu: PL-SQL resp. Excel-macro’s. Een zichzelf respecterend software engineer zou een taal als Python of R gebruiken.

Het doel van dit panel is:

Het belang en voornamelijk de interpretatie van data komt aansluitend aan de orde,

Uit de bovenstaande bespreking van de panelleden moge duidelijk zijn dat met “interpretatie van data” hier vooral bedoeld wordt: hoe ver kun je gaan met het bedrijven van ideologisch gedreven pseudowetenschap en hoever kun je met je zogenaamde “interpretatie” buiten de lijnen te kleuren van wat wetenschappelijk verantwoord en integer is, voordat het werkelijk iedereen te gortig wordt? Dat laatste is in ieder geval de specialiteit van de drie panelleden.

Panel: Beeldvorming in het publieke debat

Dit panel bestaat uit: Ad Verbrugge, Thomas Bollen en Wierd Duk.

De beeldvorming die van dit panel uitgaat is duidelijk gekleurd: bruin.

Ad Verbrugge is UHD (universitair hoofddocent) bij de Faculteit Wijsbegeerte van de Vrije Universiteit, en oprichter van het complotkanaal De Nieuwe Wereld. Verbrugges favoriete filosofen zijn de intellectuele wegbereiders van Adolf Hitler. Hij is een fan geweest, of nog steeds, van de PVV en van FvD. Verbrugge is antivaxxer en houdt er eugenetische wensdromen op na.

Thomas Bollen is onderzoeksjournalist bij Follow the Money. Hij heeft voor dat blad diverse tendentieuze artikelen geschreven over de maatregelen. Bollen is antivaxxer, en kwam op 5 september 2021 met een jankverhaal op Twitter dat het coronatoegangsbewijs “segregatie” zou zijn en dat hij deel ging nemen aan de demonstratie die georganiseerd was door allerlei rechtsextremistische groeperingen. Nadat hij een dag lang naast lieden als Thierry Baudet, Gideon van Meijeren en Ben van der Kooi had gedemonstreerd, midden tussen de prinsenvlaggen en de gele jodensterren die de misselijkmakende vergelijking maken met de Holocaust, bedacht hij dat dit toch niet zo handig overkwam en kwam hij de dag erna met een tweede Twitterdraadje dat hij toch echt, echt, echt geen Nazi-heuler is. Right.

Bollen noemde later ook nog de uitsluiting van de ongevaccineerde Novak Djokovic van de Australian Open een heksenjacht, terwijl daarbij gewoon de regels werden toegepast die voor iedereen golden.

Wierd Duk is van opleiding historicus, en al jaren werkzaam als columnist voor de Telegraaf. Duk verwoordt daarbij het Gesundes Volksempfinden en bedient zich van hondenfluitjes om zijn extreemrechtse en racistische achterban te mobiliseren en regelmatig zijn trollenleger op te hitsen tegen de ene of de andere “linkse deuger”. Wat zijn relevantie inzake COVID-19 is ontgaat mij geheel.

Het doel van dit panel is:

de beeldvorming in het publieke debat, waarbinnen ook de rol van de verschillende media wordt besproken.

Voor dit panel schuiven dus drie mensen aan die zelf bij drie verschillende soorten media werkzaam zijn en in die hoedanigheid zelf die beeldvorming mede gestalte hebben gegeven, vanuit een zeer vooringenomen en pseudowetenschappelijk standpunt. Enige objectiviteit en enige relevante conclusies vallen hier dus niet te verwachten.

Column van Mona Keijzer

Mona Keijzer is de ex-politicus die als eerste bewindspersoon in de parlementaire geschiedenis tegen haar eigen zin door de minister-president uit het kabinet verwijderd is. Ik bespreek haar verder in detail hieronder bij het panel. De relevantie van deze column ontgaat mij ten enen male.

Panel: Reflectie en vooruitkijken

Dit panel bestaat uit: Stan Baggen, Mona Keijzer en Evelien Peeters.

Stan Baggen was in zijn jonge jaren kraker en ETA-sympathisant, volgens Peter SIebelt. Thans is hij advocaat, gespecialiseerd in vastgoed en volkshuisvesting. Hij is mede-oprichter van De Vierde Golf, een van de organisatoren van dit congres. Als zodanig heeft hij zich bij elke gelegenheid uitgesproken tegen de maatregelen die het kabinet neemt ter bestrijding van de pandemie. Hij schuwt daarbij niet om de feiten mateloos te verdraaien, zoals in zijn opiniestuk van 31 augustus 2021, waarin hij met droge ogen beweert dat door het corona-toegangsbewijs “Miljoenen mensen mogen straks, in zekere zin, niet meer meedoen”, daarbij onder tafel moffelend dat iedereen gratis een test kon doen voor toegang.

Mona Keijzer is een rechts-populistisch politicus die bij gebrek aan gewicht binnen het CDA is komen bovendrijven en de intellectuele diepgang heeft van een paling. Haar belangrijkste wapenfeit in de COVID-pandemie is dat ze in september 2021 kortzichtige horeca-ondernemers wilde paaien en zich openlijk uitsprak tegen het corona-toegangsbewijs, waarmee ze de eenheid van het (demissionaire) kabinet schond. Op 25 september 2021 droeg Rutte haar bij de Koning voor voor ontslag, tegen haar eigen zin, een unicum in de Nederlandse parlementaire geschiedenis. Twee dagen later zei ook de CDA-fractie in de Tweede Kamer dat ze haar niet meer lustten, en verliet ze ook de Kamer.

In februari 2022 was Keijzer, samen met Meester en Walk, initiatiefnemer van de petitie “Onverdeeld Open”.

Evelien Peeters is de originele auteur van de “brandbrief” van juni 2020. Uit concept-versies van deze brandbrief blijkt dat zij een antivaxxer is. Zij is internist aan het UMC Utrecht en geeft daarnaast les bij een opleiding Traditionele Chinese Geneeskunst, dus aan aankomende naaldenprikkers en neushoornpoeder-pushers. De “brandbrief” resulteerde in de oprichting, najaar 2020, van het Artsen COVID Collectief, dat grossiert in desinformatie omtrent COVID-19. Peeters was voorzitter van het ACC van de oprichting tot januari 2022, toen haar werkgever haar dwong daarmee te stoppen.

Het doel van dit panel is:

zowel wordt gereflecteerd op het gevoerde beleid, alsmede het gesprek wordt gevoerd over wat in de toekomst mogelijk anders kan ten aanzien van de beleidskeuzes bij het uitbreken van een pandemie.

De drie panelleden hebben al duidelijk laten blijken wat zij van het beleid vinden, en hoe bevooroordeeld ze daarin zijn. Wat betreft voorgestelde beleidskeuzes voor een andere pandemie hebben we al een voorproefje gehad in het interview van Stan Baggen en Jona Walk bij BlckBx: niets doen!

Samenvatting van de sprekerslijst

Met uitzondering van Rik Schepers, is de sprekerslijst een goede dwarsdoorsnede van de opiniemakers in het wappie-smaldeel van de Nederlandse samenleving. De sprekers grossieren allemaal in complotten, in het bagatelliseren van de ziektelast van COVID-19 en in de verderfelijke ideologie van gezondheids-suprematie, die mensen aanpraat dat als ze gezond zijn, ze onaantastbaar zijn door COVID-19. Ze zijn ook allemaal in meer of mindere mate antivaxxer.

Doel van het congres

Het congres heet “Pandemische paraatheid”; je zou dus verwachten dat er gesproken gaat worden hoe Nederland zich kan voorbereiden op een volgende pandemie. Het programma zegt hierover:

welke lessen kunnen we leren van de afgelopen twee jaar? Wat is eigenlijk de rol van beleidsmakers, politiek, wetenschap, medici, ethici en juristen in een tijd als deze? Zijn deze rollen veranderd en wat zouden we een volgende keer wellicht anders doen?

Maar van de vier panels blikt alleen de laatste expliciet vooruit op een volgende pandemie. De eerste drie panels lijken er vooral voor te zijn om elkaar te bevestigen dat wat men gedaan heeft toch echt oké is: de eerste in het uitdragen van complotheorieën, de tweede in het beoefenen van wetenschappelijke fraude, en de derde in het bespelen van het publiek met tendentieuze berichtgeving.

En met een lijst sprekers die allen, in essentie, de feiten ontkennen of bagatelliseren (“het is maar een griepje”) is het fundamenteel onmogelijk om verstandige beleidsvoornemens te bedenken. Want je kan alleen (politiek) beleid maken op basis van de juiste feiten, en die ontkennen de dames en heren.