Gepubliceerd op 01-08-2022 en laatst gewijzigd op 18-09-2022 <!– door Daniël Tuijnman –>

Een kritische analyse van zijn LinkedIn-artikel “Dilemma van een huisarts”

Op 31 juli 2022 heeft Jan Vingerhoets een artikel gepubliceerd op LinkedIn met de titel “Dilemma van een huisarts: nodig ik mijn patiënten uit voor de zoveelste COVID-prik”. Een dag later, 1 augustus, heeft LinkedIn Vingerhoets’ hele account opgeschort of opgeheven. De wappie-blogger Anton Theunissen heeft op zijn blog een kopie geplaatst, en inmiddels heeft Vingerhoets het ook op zijn eigen blog gepubliceerd. Dit keer heeft hij het wel van noten voorzien, wat bij de aanvankelijke LinkedIn-versie niet het geval was.

Wie is Jan Vingerhoets

Jan Vingerhoets is huisarts te Bergen op Zoom, en hij was er als een van de eerste (huis)artsen bij om zeer heterodoxe opvattingen over COVID-19 te uiten. Zijn schrijfsels zijn te vinden op zijn eigen blog, op de site van het Artsen-COVID-Collectief en hij schuwt ook een nauwe associatie met hardcore antivaxxers niet. Zo was hij een spreker op Frank Ruesinks “Kinder Vaccinatie Awareness Day”, waar ook Door Frankema van Stichting Vaccinvrij en Anne-Marie van Raaij van de NVKP hun opwachting maakten, alsmede oppermalloot-met-BIG-registratie Elke de Klerk.

Vals dilemma

Het eerste wat er fundamenteel niet deugt aan het artikel is dat het geen dilemma schetst. Bij een dilemma is er sprake van een afweging tussen voor- en nadelen, maar dat doet Vingerhoets in het artikel niet. Hij behandelt alleen maar nadelen en duwt daarmee de lezer in een richting in plaats van hem een dilemma te presenteren.

Acht punten

De centrale argumentatie van Vingerhoets bestond uit acht uitspraken die volgens hem door RIVM en/of overheid gedaan zouden zijn en die niet zouden kloppen. Sommige van die uitspraken zijn nooit gedaan, andere zijn wel gedaan maar dan geeft Vingerhoets er een onterechte draai aan. Ook was niet overal duidelijk waar de overheidsuitspraak eindigde en waar het commentaar van Vingerhoets daarop begon.

Vingerhoets heeft aanvankelijk ook geen enkele bronvermelding gegeven voor de door hem geclaimde uitspraken. Hij heeft niet gereageerd op mijn verzoek in de comments, en zijn fans die daarop reageerden draaiden om de hete brij heen (screenshots onderaan deze blogpost).

Bij zijn bewerkte versie op zijn blog is in ieder geval duidelijk welk deel van elk punt als “overheidsuitspraak” moet gelden en welk deel Vingerhoets’ kritiek daarop is. Hij heeft echter bij lang niet alle punten een bronvermelding gegeven, en bij een aantal punten een onvolledige bronvermelding.

1. Over een paar weken is alles normaal

Letterlijk schrijft Vingerhoets hier:

Het kan een paar weken duren, maar dan is alles weer terug naar normaal.

Dat duurde helaas wat langer.

Hoe cruciaal bronvermelding is, wordt al door dit punt geïllustreerd. Ik had geen idee waar hij op doelde. Een tweep suggereerde me dat dit met lockdowns te maken zou hebben:

Het is erger dan ik dacht. Niet alleen zijn die 8 dingen nooit beweerd, ze slaan niet eens ergens op. Punt 1 tegen vaccineren is dat Jan de zgn. lockdowns niet snapte? Wat een mafkees deze Vingerhoets.

— Johan. (@potver3) August 1, 2022

maar ook bij enige lockdown kan ik me niet herinneren dat de overheid beloofd zou hebben dat na twee weken lockdown alles weer terug naar normaal (dus naar: voor begin coronapandemie) zou gaan.

Theunissen verdraait op zijn blog de woorden van Vingerhoets en komt met deze suggestie:

Snelle werking… Dansen bij Jansen, moet je daar echt een linkje van?

Die suggestie is natuurlijk kolder aangezien bij “Dansen met Janssen” (wel goed citeren, Theunissen, en correct spellen) er geen sprake van was dat je twee weken moest wachten maar juist dat je dezelfde avond nog naar de discotheek kon gaan.

Het blijkt nu dat Vingerhoets hier doelde op de persconferentie van 13 augustus 2021. De samenvatting van die persconferentie staat bovenin het document:

Minister-president Rutte en minister De Jonge leggen uit hoe we de komende maanden hopelijk terug gaan naar normaal, in welke stappen en wanneer.

Het ging daar dus over komende maanden en niet weken zoals Vingerhoets beweert, en hij heeft ook gemakshalve het woordje hopelijk vergeten.

Conclusie

Vingerhoets liegt over wat er gezegd is tijdens die persconferentie, en zijn kritiek is dus ook ongegrond.

2. Veiligheid van vaccins

Vingerhoets’ tweede punt gaat over de veiligheid:

De vaccins zijn ‘uit en te na onderzocht’.

Maar het onderzoek werd van begin tot eind uitgevoerd door de fabrikant zelf. Die heeft een duizelingwekkende staat van dienst op het gebied van fraude, misleiding en bedrog en hield haar interne veiligheidsrapport geheim.

Als bron voor deze uitspraak komt Vingerhoets met een opiniestuk in Trouw van psycholoog Colin van der Heiden van 24 maart 2021, waarin deze Hugo de Jonge beschuldigt van nepnieuws. Dat is een opmerkelijke keuze en zegt veel over Vingerhoets: dit opiniestuk is namelijk onderuitgehaald door het opiniestuk van medisch journalist Aliëtte Jonkers en huisarts Bernard Leenstra van 31 maart 2021, die laten zien dat het Van der Heiden is die nepnieuws verspreidt, en niet De Jonge.

Ik ga niet bestrijden dat Hugo de Jonge dat eerste gezegd heeft. Wat ik wel heel problematisch vind zijn de bezwaren die Vingerhoets erbij opvoert, en die hij ongedocumenteerd laat. Het kernprobleem met deze riedel bezwaren is nog niet eens of ze waar zijn of niet; maar dat die bezwaren niet aantonen dat er problemen zijn met het onderzoek naar de veiligheid en effectiviteit van de diverse COVID-vaccins.

Ik kom terug op de veiligheid aan het eind van dit hoofdstukje; eerst pel ik de andere bezwaren van Vingerhoets weg.

Profit over people

Vingerhoets suggereert dat de farmaceutische industrie de bedrijfstak zou zijn die het meeste fraude, misleiding en bedrog pleegt. Hij voert daar geen bewijs voor aan. Met een beetje graven kun je talloze gevallen van fraude en bedrog vinden in andere bedrijfstakken, en het is niet zo duidelijk dat de farmaceutische industrie daarin nummer één zou zijn. Er lijkt hier sprake van selectieve verontwaardiging bij Vingerhoets.

Medicijnen versus vaccins

Zou Vingerhoets zijn patiënten wel eens Viagra (ook van Pfizer) voorschrijven, of Seroquel (ook van AstraZeneca)? Ongetwijfeld.

Maar daar hoor je Vingerhoets nooit over klagen, hoewel die producten van dezelfde boevenbedrijven (in zijn optiek) komen als de vaccins waartegen hij stemming maakt — terwijl hij daar des te meer reden toe zou hebben.

Deze medicijnen zijn namelijk op precies dezelfde manier getest als de vaccins waar Vingerhoets tegen ageert: met fase 1, 2 en 3-trials vóór toelating, die georganiseerd zijn en gefinancierd door de producent, en waarvan de resultaten zijn voorgelegd aan medicijnagentschappen zoals de FDA en de EMA.

Het grote verschil is dat er bij een medicijn als Seroquel, een krachtig antipsychoticum dat voorgeschreven wordt voor dagelijks gebruik, een veel grotere kans is op lange-termijn-bijwerkingen omdat het medicijn kan opbouwen in het lichaam. Een vaccinatie is een eenmalige gebeurtenis; en ook als we het hebben over elk half jaar een booster voor een COVID-vaccin, dan zijn alle stoffen van de eerste vaccinatie allang uit het lichaam verdwenen voor de volgende plaatsvindt, want die verdwijnen in een week of twee.

Een tweede groot verschil is dat er bij de COVID-vaccins met veel grotere groepen proefpersonen gewerkt is. Een typisch fase 3-trial omvat zo’n 5.000 proefpersonen, maar bij het Pfizer/BioNTech-vaccin waren dat er 44.000.

Kortom: waar Vingerhoets veel meer reden zou hebben om kritisch te zijn op normale medicijnen, richt zijn verontwaardiging zich juist op vaccins. Dit is nog sterker een voorbeeld van selectieve verontwaardiging van Vingerhoets, het soort selectieve verontwaardiging dat kenmerkend is voor antivaxxers.

Fraude door start-ups?

Vingerhoets’ beschuldiging van “duizelingwekkende staat van dienst op het gebied van fraude, misleiding en bedrog” is ronduit bespottelijk als we die toepassen op Moderna, de fabrikant van een van de RNA-vaccins: Moderna’s COVID-vaccin is namelijk het eerste product dat ze op de markt zetten. Ook BioNTech, de partner van Pfizer in het ontwikkelen en produceren van hun RNA-vaccin, is een start-up die alleen enkele niche-producten op de markt heeft gezet. Kortom, bij deze twee fabrikanten is het gelijk duidelijk dat Vingerhoets’ beschuldiging lasterlijk is.

Interne documenten

Vingerhoets stelt verder dat een fabrikant “hield haar interne veiligheidsrapport geheim”. Hij geeft geen bronvermelding, en dus is het me niet duidelijk waar hij op doelt. Ik vermoed dat hij op het non-schandaal van de zogenaamde “Pfizer papers” doelt. Dit zijn documenten die Pfizer overlegd heeft aan de FDA, en die vrijgegeven zijn na een Amerikaans WOB-verzoek. Het was dus niet Pfizer die ze geheim hield, en de hele ophef over die papers is een storm in een glas water die gecreëerd is door mensen die ze niet juist op hun waarde kunnen of willen schatten. Rudy Bouma legt het hier uit:

Post-marketing surveillance

Bij vaccins, net zoals bij alle medicijnen, is er nog een vierde fase: de post-marketing surveillance, oftewel: alle onderzoek en controle die plaatsvindt vanaf het moment dat het medicijn op de markt komt. Dat omvat zowel gerichte onderzoeken als de verwerking van meldingen bij instanties als het Lareb en de CDC. De COVID-vaccins zijn uitermate zorgvuldig gevolgd en na enkele maanden zijn een paar zeldzame bijwerkingen gevonden die niet uit de eerdere trials kwamen: myocarditis bij de RNA-vaccins van Moderna en Pfizer/BioNTech, en thrombocytopenie bij de vectorvaccins van AstraZeneca en Janssen. Dat is gebeurd dankzij onderzoek van allerlei nationale gezondheidsautoriteiten zoals de CDC en de EMA. Heeft Vingerhoets dat gemist?

Heeft Vingerhoets ook gemist dat de CDC een analyse heeft gemaakt van alle binnengekomen meldingen en daarover gerapporteerd heeft, met als conclusie dat de vaccins veilig zijn?

Conclusie

De claim is juist. De kritiek is een arts onwaardig. Vingerhoets had, als arts, moeten weten dat de COVID-vaccins volgens dezelfde regels als alle andere medicijnen zijn getest. Vingerhoets had ook moeten weten dat FDA, EMA en andere (supra)nationale autoriteiten ze veilig hebben bevonden op grond van die rapportage. Vingerhoets had ook moeten beseffen dat de kans op lange-termijn-bijwerkingen die bij gewone medicijnen reëel is, bij vaccins praktisch nul is. Vingerhoets had ook moeten weten dat na invoering de vaccins nog zorgvuldig gevolgd zijn door (inter)nationale zorgagentschappen en dat daaruit ook gebleken is dat ze veilig zijn.

Vingerhoets’ hele kritiek is ongegronde stemmingmakerij.

3. Geen vaccinatieplicht

De letterlijke tekst van Vingerhoets:

Er komt geen vaccinatieplicht.

Maar wie niet geprikt werd moest kort nadien vrezen voor zijn baan, mocht niet meer reizen of deelnemen aan het maatschappelijk leven. Op straffe van uitsluiting kon je je laten testen – maar dan wel met een test die geen besmetting kon aantonen. Formeel geen plicht, maar wel een schoolvoorbeeld van Orwelliaanse Newspeak.

Vingerhoets geeft als bron een AD-artikel van 14 september 2021 dat Hugo de Jonge citeert uit een Kamerdebat van november 2020. Ook vertegenwoordigers van diverse partijen hebben benadrukt dat ze geen vaccinatieplicht wilden invoeren. Maar Vingerhoets probeert het vervolgens zo te draaien alsof er wel vaccinatieplicht zou zijn geweest. Dus laten we eerst de termen duidelijk hebben.

Vaccinatieplicht is een wettelijke plicht om je te laten vaccineren, op straffe van een boete, gevangenisstraf of andere sanctie. Zo is er in België vaccinatieplicht voor polio en in Duitsland een vaccinatieplicht voor mazelen.

Maatregelen die je duidelijke voordelen geven als je gevaccineerd bent, kunnen hoogstens als “vaccinatiedrang” of “vaccinatiedwang” betiteld worden. Het AD-artikel verduidelijkt ook wat die termen betekenen:

Academisch gezien is die dwang er nog niet, stelt Martin Buijsen, hoogleraar Gezondheidsrecht aan de Erasmus Universiteit Rotterdam. ,,De Gezondheidsraad heeft gesteld dat er sprake van dwang is als er geen andere optie meer is dan vaccineren: als een ongevaccineerde geen toegang meer krijgt tot essentiële diensten of een boete krijgt als hij over straat loopt. Alles wat daar niet onder valt is geen dwang, maar drang. De redenering daarachter is dat je niet naar het café hóéft.”

Kortom: drang is het als je leuke dingen alleen kan doen als je gevaccineerd bent; dwang is het als je voor essentiële dingen gevaccineerd moet zijn. Naar het café gaan of op vakantie naar het buitenland zijn beslist geen essentiële dingen.

Vrezen voor de baan

Vingerhoets’ bewering dat mensen die weigerden zich te laten vaccineren moesten vrezen voor hun baan is een vuige leugen. Er is geen enkel geval dat daar ook maar bij in de buurt komt, en Vingerhoets geeft ook geen bronvermelding.

Beperkingen op reizen

Het tweede bezwaar dat Vingerhoets noemde was dat er beperkingen zouden zijn (geweest) op reizen voor ongevaccineerden.

Voor binnenlandse reizen is dat nooit het geval geweest. Je hebt je altijd als ongevaccineerde mogen verplaatsen in je eigen auto, op je eigen fiets, en in het openbaar vervoer mits je een mondkapje droeg.

Voor buitenlandse reizen golden (en gelden) inderdaad beperkingen, maar die beperkingen zijn opgelegd door de landen waar je heen wou reizen, niet door Nederland, dus dit bezwaar is absurd.

Beperking op maatschappelijk leven

Het derde bezwaar dat Vingerhoets hier noemde was dat ongevaccineerden niet deel zouden kunnen nemen aan het maatschappelijk leven. Hij bedoelt waarschijnlijk dat er beperkingen zouden zijn (geweest) op toegang tot diverse gebouwen of activiteiten, wat slechts een deel van het maatschappelijk leven is.

Ook dit bezwaar klopt niet. Al deze toegangsbeperkingen zijn geregeld met het coronatoegangsbewijs, dat je verkreeg op één van drie gronden:

1. vaccinatie
2. corona doorgemaakt minder dan 6 maanden geleden
3. recente negatieve coronatest

Kortom, ongevaccineerden hadden altijd de mogelijkheid zich te laten testen en zo toegang te verkrijgen tot een activiteit. Dat is iets omslachtiger, dus je zou van enige drang kunnen spreken, maar meer niet. Vingerhoets maakt daar dramatisch van:

Op straffe van uitsluiting kon je je laten testen – maar dan wel met een test die geen besmetting kon aantonen

maar wat hij met de woordsalade na het gedachtestreepje bedoelt ontgaat mij.

Niet gehinderd in essentiële levensbehoeften

Wat Vingerhoets daarbij verzuimt aan te geven, is dat ongevaccineerden niet gehinderd zijn in enige eerste levensbehoefte. Ze hebben ongehinderd thuis kunnen zitten, over straat bewegen, naar werk gaan en naar de supermarkt gaan. Ze zijn ook niet gehinderd in hun democratische rechten: in stemlokalen is niet naar een coronatoegangsbewijs gevraagd. Kortom, er is nooit sprake geweest van dwang, laat staan van plicht.

Vingerhoets probeert zich er vervolgens uit te redden door te stellen:

Formeel geen plicht, maar wel een schoolvoorbeeld van Orwelliaanse Newspeak.

maar het is heel duidelijk dat hij het zelf is die Orwelliaans het woord “plicht” misbruikt waar “drang” het aangewezen woord was.

Conclusie

Vingerhoets’ claim van de overheidsuitspraak is correct, maar zijn kritiek is volstrekt onterecht en hij misbruikt daarbij het woord “plicht”.

4. Bijwerkingen

Vingerhoets beweert hier:

Vaccinatie kent geen bijwerkingen. Dat bleek toch wat genuanceerder te liggen. Ze veroorzaken o.a. wel een afname van vruchtbaarheid bij mannen. Die herstelt zich na enkele maanden. Maar hoe zit dat eigenlijk na een boostertje of twee, drie? Niemand die het weet.

Merk op dat de door Vingerhoets geclaimde uitspraak alleen de eerste zin betreft. Hij geeft daarvoor geen bron, en die zal er ook niet zijn. Geen wetenschapper haalt het in zijn hoofd om te beweren dat een vaccin helemaal geen bijwerkingen heeft. Elk vaccin heeft bijwerkingen, en sommige bijwerkingen, zoals plaatselijke zwelling en koorts, komen veel voor. Bijna elk vaccin op de markt heeft ook heel zeldzame bijwerkingen die zo ernstig zijn dat je ervoor in het ziekenhuis belandt.

Het is opvallend dat Vingerhoets hier niet de twee bijwerkingen noemt die bij de eerste vaccinatiecampagne, voorjaar 2021, aan het licht kwamen en waarvan een leidde tot het stoppen van vaccineren met AstraZeneca in Nederland:

• myocarditis en pericarditis bij de RNA-vaccins van Pfizer/BioNTech en Moderna;
• thrombocytopenie bij de vectorvaccins van AstraZeneca en Janssen.

In plaats daarvan voert Vingerhoets onder de zin “Dat bleek toch wat genuanceerder te liggen” een preprint op van Doshi et.al., waarin deze de Pfizer- en Moderna-trials analyseren, en vervolgens een paper dat de kwaliteit van sperma analyseerde na vaccinatie.

Doshi’s preprint

De preprint van Doshi et.al., “Serious Adverse Events of Special Interest Following mRNA Vaccination in Randomized Trials” is op het moment populair onder vaccinatietegenstanders, en ik zal er binnenkort een aparte blogpost aan wijden. Er zijn wel een aantal goede Engelse debunks van verschenen: van Orac (David Gorski), van HealthFeedBack, van Harriet Hall, van Jonathan Howard en een video van Susan Oliver:

Jonathan Howard begint zijn verhaal door Doshi te karakteriseren:

Dr. Peter Doshi, an associate professor of pharmaceutical health services research, is familiar to readers of SBM as someone who starts with the premise that vaccines are unsafe and ineffective, and then works backwards to find the evidence.

Dit artikel is een analyse van de fase 3-trial-resultaten van de vaccins van Moderna en van Pfizer/BioNTech. Doshi komt er uit eindelijk op uit dat er meer SAEs (serious adverse events, ernstige bijwerkingen) zouden zijn in de vaccingroep dan in de placebogroep. Maar om dat te doen, sjoemelt hij met de data. Dat doet hij op twee manieren.

De eerste manier waarop hij sjoemelt wordt “p-hacking” genoemd. Een eerlijke onderzoeker zou eenvoudig naar alle ernstige bijwerkingen kijken. Maar Doshi doet dat niet; hij pikt er een aantal bijwerkingen uit die hij “serious adverse events of special interest” noemt. Uiteraard pikt hij die bijwerkingen eruit die goed zijn voor het resultaat dat hij wil, dus bijwerkingen die bij de vaccingroep vaker voorkwamen dan bij de placebogroep.

De tweede manier waarop hij sjoemelt, is dat hij appels met peren vergelijkt. In de placebogroep telt hij ziekenhuisopnamen. In de vaccingroep telt hij alle ernstige bijwerkingen, ook als bij dezelfde proefpersoon twee (of meer) bijwerkingen zijn opgetreden. Dus als een persoon in de vaccingroep gerapporteerd heeft dat hij moest overgeven en dat hij diarree had, maar verder thuis op of bij de WC bleef, dan telt hij voor 2; maar een persoon in de placebogroep met dezelfde verschijnselen telt voor 0 omdat hij niet naar het ziekenhuis ging.

Het artikel is een preprint, en is dus nog niet geaccepteerd door enig wetenschappelijk tijdschrift. Je kan je afvragen of het dat ooit gaat worden met zoveel publieke kritiek. Het is sowieso raar om nu nog aan te komen zetten met de resultaten van de trials van najaar 2020: in de tussentijd zijn er honderden miljoenen, zo niet miljarden vaccinaties gezet en toont de data daarvan aan dat het vaccin veilig is.

Dit artikel komt in feite neer op wetenschappelijke fraude. Het is opmerkelijk dat Vingerhoets bij het vorige punt nog moord en brand schreeuwde over frauderende farmaceutische bedrijven, maar nu zelf aan komt zetten met een frauduleus artikel.

Zwakker sperma

Het tweede artikel dat Vingerhoets hier aanhaalt heeft de kwaliteit van sperma vergeleken vóór en op drie tijdstippen na vaccinatie, op het laatst ongeveer een half jaar na vaccinatie. De uitkomst van het onderzoek was dat tijdelijk de concentratie van het sperma afnam — het aantal zaadcellen per milliliter sperma dus — en het aantal motiele (beweeglijke) zaadcellen, maar niet het percentage zaadcellen dat motiel is. Bij de laatste meting, 6 maanden na vaccinatie, is dat echter weer hersteld naar normaal.

De studie heeft zo zijn beperkingen: er waren slechts 37 proefpersonen, en die waren allen zaaddonoren. De auteurs zelf zeggen dat er vervolgonderzoek moet komen, en dan ook met mannen met lage zaadkwaliteit.

De auteurs schrijven de tijdelijke vermindering van de zaadkwaliteit toe aan de effecten van de immuunrespons en zien hier vooralsnog niets verontrustends in. Als deze verklaring juist is, betekent het dat de zaadkwaliteit afneemt bij niet alleen elke vaccinatie, maar ook bij elke ziekte. In dat geval is er dus niets bijzonders aan de hand. De conclusie van het artikel:

Systemic immune response after BNT162b2 vaccine is a reasonable cause for transient semen concentration and TMC decline. Long-term prognosis remains good.

Deze studie is echter de enige die aangeeft dat de spermakwaliteit tijdelijk afneemt. Er zijn andere studies, zoals “The impact of COVID-19 vaccine on sperm quality” en “Sperm Parameters Before and After COVID-19 mRNA Vaccination” die, met grotere groepen proefpersonen, geen effect of zelfs een positief effect op de kwaliteit van het sperma lieten zien.

Conclusie

Vingerhoets’ geclaimde overheidsbewering is onjuist. Het is wel zo dat ernstige bijwerkingen zeer zeldzaam zijn. Vingerhoets’ kritiek is gebaseerd op een gemanipuleerd artikel en een artikel dat wordt tegengesproken door ander, grondiger, onderzoek.

5. Bescherming tegen ziekte

Vingerhoets schrijft hier:

Vaccinatie beschermt tegen COVID-19.

Hier bleek sprake van een misrekening. Kijk om je heen: mensen zijn, zelfs na 4 prikken, nog gewoon vatbaar.

Voor het overheidscitaat verwijst Vingerhoets naar het bovengenoemde opiniestuk van Colin van der Heiden van 24 maart 2021. Dit is niet sterk, maar ik wil accepteren dat de overheid of het RIVM dit rond die tijd gezegd heeft.

Het kan Vingerhoets ook niet ontgaan zijn dat er in Nederland sprake is geweest van een opeenvolging van virusvarianten die dominant waren: eerst de oorspronkelijke Wuhan-variant (grijs in onderstaande grafiek) waartegen de vaccins zijn ontwikkeld, vanaf februari 2021 de alpha-variant (blauw), vanaf augustus 2021 de delta-variant (turquoise), en vanaf december 2021 de omikron-variant (geel/oranje/rood).

Toen Colin van der Heiden dit schreef, was de alpha-variant de dominante variant, en voor die variant was bescherming tegen ziekte even hoog als tegen de oorspronkelijke Wuhan-variant, boven de 90%. Ook de daaropvolgende delta-variant beschermt nog voor zo’n 80% tegen infectie, blijkt uit onderzoek van het RIVM. Het is pas door de omicron-variant dat bescherming significant is afgenomen, zowel doordat de omicron-variant makkelijker door de bescherming heen breekt als doordat deze meer circuleert.

Vingerhoets verzuimt ook te vermelden dat vaccinatie met booster nog steeds effectief is tegen ziekenhuisopname:

In de periode 15 maart – 28 juni 2022 is er niet of nauwelijks effectiviteit van de basisserie zichtbaar. De VE van de boostervaccinatie werd geschat op 63% en de VE van de herhaalprik op 77%. Deze schattingen zijn steeds moeilijker te interpreteren, omdat de opbouw van immuniteit door doorgemaakte infecties een steeds grotere rol speelt. Desondanks biedt de herhaalprik voor 60-plussers nog wel duidelijk extra bescherming tegen ziekenhuisopname vergeleken met boostervaccinatie.

Maar Vingerhoets houdt daarmee geen enkele rekening en doet alsof zo’n uitspraak in steen gebeiteld zou moeten zijn voor alle toekomstige virus-varianten. De overheid of het RIVM hebben nooit “beloofd” dat er geen besmettelijkere varianten zouden komen. Vingerhoets is zelfs te beroerd om te proberen een getal erop te plakken hoe groot thans het risico is COVID te krijgen na vaccinatie.

Conclusie

Vingerhoets verzuimt een directe bron voor zijn claim te geven. Zijn indirecte bron komt uit een tijd dat vaccinatie wel degelijk in hoge mate effectief was tegen infectie en tegen ziekte door de toen heersende varianten. Vingerhoets’ kritiek heeft betrekking op de huidige situatie waarin een andere virus-variant dominant is. Hij vergelijkt dus appels met peren.

6. Langdurige immuniteit

Vingerhoets schrijft hier:

Vaccinatie geeft langdurige immuniteit tegen COVID-19.

Dit bleek op een misverstand te berusten. Al na een paar maanden is je afweer flink afgenomen. Wat dat betreft ben je beter af met natuurlijke afweer.

Voor de claim van de overheidsuitspraak verwijst Vingerhoets naar deze RIVM-pagina. Ik begrijp niet goed naar welke uitspraak op die pagina hij verwijst. Ik lees daar bijvoorbeeld:

Je kunt na vaccinatie nog corona krijgen. De kans om ziek te worden door corona is kleiner, omdat je door vaccinatie beter beschermd bent. Het is daarom belangrijk om de vaccinaties van de basisserie te halen en daarna een boostervaccinatie.

Het feit dat een boostervaccinatie wordt aangeraden geeft aan dat het RIVM erkent dat de afweer na een aantal maanden afneemt. Voor de afname van afweer verwijst Vingerhoets naar deze Israëlische studie, maar die is niet in tegenspraak met iets wat de overheid ooit gezegd heeft. In de persconferentie van 14 september 2021 zei minister Hugo de Jonge:

Maar het goede nieuws is dat we zien dat de effectiviteit van alle vaccins hoog is. Ook voor ouderen, en ook tegen de deltavariant. Daarom heeft de Gezondheidsraad ons geadviseerd om voorlopig nog geen boostervaccin aan te bieden. Maar we staan wel klaar voor als dat wel nodig is.

Met andere woorden: in zijn uitspraken heeft hij wel degelijk er rekening mee gehouden dat effectiviteit kon afnemen.

Twijfel vooraf over lengte effectiviteit

Het is ook heel onwaarschijnlijk dat overheid of RIVM beweerd zou hebben dat effectiviteit lang zou zijn. Vooraf hebben allerlei virologen gespeculeerd over de lengte van de effectiviteit en is er al gediscussieerd over de mogelijke wenselijkheid van boosters. Het hoofdpunt waarom EMA conditionele toelatingen heeft gegeven, is dat de EMA data wil krijgen van de vaccinfabrikanten omtrent de duur van de werking. Het zou heel raar zijn als het RIVM of de overheid anders van mening was.

Mazelenparty

De laatste zin van VIngerhoets is heel tendentieus:

Wat dat betreft ben je beter af met natuurlijke afweer

Die zin klinkt bijna als de suggestie om je maar te laten besmetten met COVID om zo een betere afweer op te bouwen, net zoals (vroeger) bij mazelen- of waterpokken-parties. Ik mag toch hopen dat Vingerhoets iets dergelijks zijn patiënten niet aanraadt, en juist afraadt.

Het idee dat natuurlijke immuniteit — verkregen door het doormaken van ziekte — sterker is dan immuniteit verkregen door vaccinatie, komt vooral van deze Israëlische studie. Het is opvallend dat deze studie al bijna een jaar op de preprint-server MedRxiv staat maar nog nergens in een tijdschrift is gepubliceerd. Het geeft te denken waarom de studie kennelijk nog niet door peer review heen is gekomen.

In het Science-artikel dat over deze studie bericht is ook de waarschuwing te lezen:

The study demonstrates the power of the human immune system, but infectious disease experts emphasized that this vaccine and others for COVID-19 nonetheless remain highly protective against severe disease and death. And they caution that intentional infection among unvaccinated people would be extremely risky. “What we don’t want people to say is: ‘All right, I should go out and get infected, I should have an infection party,’” says Michel Nussenzweig, an immunologist at Rockefeller University who researches the immune response to SARS-CoV-2 and was not involved in the study. “Because somebody could die.”

Ook al zou “natuurlijke immuniteit” sterker zijn dan vaccin-verkregen immuniteit, dan nog betekent natuurlijke immuniteit dat je wel eerst een keer ziek moet zijn met alle mogelijke complicaties van dien. Het is onverantwoordelijk van Vingerhoets dat hij dit hier zo neerschrijft zonder waarschuwing.

Conclusie

Vingerhoets’ claim wordt niet waargemaakt door de bron, en het is ook niet waarschijnlijk dat ooit zoiets gezegd is. Vingerhoets’ kritiek is gevaarlijk omdat het de suggestie inhoudt mensen aan te moedigen ziek te worden.

7. Je doet het voor een ander

Vingerhoets stelt hier:

“Je doet het voor een ander”: vaccinatie beschermt tegen overdracht van COVID-19.

Helaas was dit bij nader inzien een vergissing. Na de prik kun je het virus nog gewoon overdragen.

Vingerhoets geeft alweer geen bron voor de beweerdelijke overheids-/RIVM-uitspraak. Die is er dan ook niet. Het AD schrijft op 1 april 2021:

,,Vaccinatie beschermt jou tegen ziekte door corona, maar we weten nog niet of iemand die gevaccineerd is toch het virus kan verspreiden”, schrijft het RIVM momenteel op de eigen website daarover.

Met andere woorden: op dat moment, midden in de campagne voor de basisvaccinatie, was het voor het RIVM nog een onbekende of vaccinatie ook transmissie tegengaat.

Voor zijn claim dat dit een vergissing zou zijn, verwijst Vingerhoets naar dit artikel van 9 juni 2022, maar dat behandelt de kwestie van transmissie helemaal niet. Voor zijn claim dat vaccinatie transmissie niet tegengaat, verwijst Vingerhoets naar dit artikel van 19 november 2021. Dat artikel heeft een aantal problemen. Ten eerste is het een preprint die al acht maanden oud is en nog steeds niet gepubliceerd. Ten tweede is de gevolgde populatie erg klein, met maar 17 niet volledig gevaccineerde personen. Ten derde is het resultaat iets anders dan Vingerhoets suggereert:

No significant differences were detected in duration of RT-PCR positivity among fully vaccinated participants (median: 13 days) versus those not fully vaccinated.

Met andere woorden: gevaccineerden die geïnfecteerd raken, zijn even lang geïnfecteerd als ongevaccineerden. Dat betekent niet dat een gevaccineerde een even grote kans heeft een ander te besmetten, want hij heeft een kleinere kans om zelf geïnfecteerd te raken.

De onderzoekers verbinden hier verder de conclusie aan:

As this field continues to develop, clinicians and public health practitioners should consider vaccinated persons who become infected with SARS-CoV-2 to be no less infectious than unvaccinated persons.

maar hebben geen moeite gedaan in hun onderzoek om daadwerkelijk transmissie te meten.

Het RIVM heeft wel onderzoek gedaan naar transmissie, op basis van het bron-contact-onderzoek, en daarover gepubliceerd. In hun artikel over transmissie in de periode februari-mei 2021, dus toen de alpha-variant dominant was schrijven ze over de vaccine effectiveness against transmission (VET):

Adjusting for age of the index and contact, vaccination status of the contact and month of notification date of the index case, the VET to household contacts after full vaccination was 71% (95% confidence interval (CI): 63 to 77). The VET to other close contacts was much lower (22%; 95% CI: −5 to 43), probably because of the larger risk of the contact being infected through another source (i.e. misclassification of the index case).

En in hun artikel over transmissie in de periode augustus-september 2021, dus toen de delta-variant dominant was:

Table 3 shows a lower crude SAR among unvaccinated household contacts for vaccinated index cases compared with unvaccinated index cases (13% vs 22%) and a corresponding adjusted VET of 63% (95% confidence interval (CI): 46–75).

Deze beide artikelen tonen aan dat vaccinatie wel degelijk helpt tegen transmissie.

Conclusie

Vingerhoets geeft geen bron voor zijn claim. Het is uiterst onwaarschijnlijk dat overheid of RIVM dit in een vroeg stadium beweerd zouden hebben. Zijn kritiek is gebaseerd op een irrelevant artikel en een artikel met te bescheiden onderzoeksomvang. Andere artikelen bevestigen wel degelijk dat vaccinatie transmissie tegengaat, althans voor Wuhan-, alpha- en delta-variant, en dus de geclaimde uitspraak.

8. Long COVID

Vingerhoets beweert hier:

Vaccinatie beschermt tegen long covid.

Deze opmerking bleek wat te voorbarig: bescherming tegen long covid is er niet.

Vingerhoets geeft alweer geen bron voor deze beweerdelijke uitspraak van RIVM of overheid. Ik kan me er ook helemaal niets bij voorstellen dat dit gezegd zou zijn. Integendeel, op de site van het RIVM is te lezen over hun LongCOVID-onderzoek:

Ruim 95% van de 1.741 deelnemers aan het LongCOVID-onderzoek van het RIVM, die aangeven langdurig klachten te hebben na een coronabesmetting, hadden milde klachten tijdens de acute fase van de infectie.

Dat was op 8 juli 2021, toen effecten van vaccinatie op Long COVID nog nauwelijks te zien waren. Aangezien van de vaccins bekend was dat ze vooral in sterke mate beschermden tegen ernstige ziekte, en minder tegen milde ziekte, was hieruit al op te maken dat bescherming van vaccins tegen Long COVID ook minder sterk zou zijn.

Voor Vingerhoets’ bewering dat er géén bescherming is tegen Long COVID, refereert hij naar dit Nature-artikel van 25 mei 2022. Daarin staat te lezen, in de vergelijking tussen gevaccineerden met een breakthrough-infectie (BTI) en ongevaccineerden met een infectie:

People with BTI exhibited lower risk of death (HR = 0.66 (0.58, 0.74); burden of −10.99 (−13.45, −8.22); negative values denote reduced burden in BTI relative to SARS-CoV-2 infection) and lower risk of post-acute sequelae (HR = 0.85 (0.82, 0.89); burden of −43.38 (−53.22, −33.31)) compared to those with SARS-CoV-2 infection and no prior history of vaccination (Fig. 3 and Supplementary Table 18). Comparatively, the risk of post-acute sequelae in all the examined organ systems was lower in people with BTI versus those with SARS-CoV-2 infection without prior vaccination

Met andere woorden: gevaccineerden die toch besmet raken, hebben 15% minder kans om Long COVID te ontwikkelen dan ongevaccineerden die besmet raken. Dat is minder dan uit vorige studies bleek, maar nog altijd niet niets. En daar bovenop komt dat een gevaccineerde minder kans heeft om besmet te raken dan een ongevaccineerde: bij de delta-variant, die onderzocht werd in bovenstaand Nature-artikel, beschermt vaccinatie voor 80% tegen infectie. En als je niet besmet raakt met SARS-CoV-2, kun je ook geen Long COVID ontwikkelen.

Ik geef even een rekenvoorbeeld om dit duidelijk te maken. De kans op Long COVID is niet direct duidelijk uit het Nature-artikel; laten we die stellen op 10% voor ongevaccineerden. Dan is die kans voor gevaccineerden dus 15% kleiner, oftewel 8,5%.

Van de 1000 ongevaccineerden die met het SARS-CoV-2-virus in aanraking komen, raken er 1000 geïnfecteerd, want ze hebben geen afweer. Van die 1000 ontwikkelen er dan 10%, oftwel 100, Long COVID.

Van de 1000 gevaccineerden die met het SARS-CoV-2-virus in aanraking komen, is 80% beschermd, en wordt dus slechts 20% geïnfecteerd, oftewel 200. Van die 200 ontwikkelen er dan 8,5%, oftewel 17, Long COVID. Alles bij elkaar is er dus wel degelijk bescherming tegen Long COVID, met maar liefst een factor 6.

Conclusie

Vingerhoets geeft alweer geen bron voor zijn claim, en het is alweer onwaarschijnlijk dat dit gezegd zou zijn. Vingerhoets’ kritiek is gebaseerd op een artikel dat zijn bewering niet ondersteunt. Integendeel: het artikel ondersteunt de door Vingerhoets geclaimde uitspraak, althans voor de delta-variant (en dus waarschijnlijk ook eerdere varianten).

Conclusie

Vingerhoets geeft slechts bij vijf van de acht uitspraken een bronvermelding. Bij twee daarvan (1, 6) ondersteunt zijn bron niet eens de uitspraak, en is de uitspraak ook onwaar. Bij twee andere (2, 3) ondersteunt zijn bron wel de uitspraak, is de uitspraak ook waar, maar geeft Vingerhoets vervolgens misleidende en gelogen kritiek. Bij de vijfde uitspraak met bronvermelding (5) is de uitspraak ook waar voor de tijd waarin hij gedaan is, maar is hij achterhaald door de ontwikkeling van nieuwe virus-varianten, en is Vingerhoets’ kritiek derhalve onterecht: hij vergelijkt appels met peren.

Voor uitspraak (4) geeft Vingerhoets geen bron, maar met de nuance “slechts zeer zeldzame ernstige bijwerkingen” staat deze uitspraak nog steeds als een huis, en Vingerhoets’ kritiek erop komt uit dubieuze bronnen. Evenzo is zijn kritiek op uitspraak (7) gebaseerd op een dubieuze bron en zijn bron bij (8) ondersteunt zijn kritiek niet eens. Voor uitspraken (7) en (8) geeft Vingerhoets geen bron, en ik acht het ook onwaarschijnlijk dat RIVM of overheid zoiets hard gezegd heeft, maar beide uitspraken worden wel ondersteund, tot en met de delta-variant, door onderzoek.

De argumentatie van Vingerhoets in dit artikel is een arts onwaardig. Hij legt mensen woorden in de mond die ze niet gezegd hebben, en ondersteunt zijn eigen claims met dubieus onderzoek. Het is pure stemmingmakerij tegen vaccins die bewezen veilig en effectief zijn. Het is een schande dat deze man nog steeds een BIG-registratie heeft.

Appendix: screenshots van discussie

Dit is de discussie die plaatsvond onder Vingerhoets’ LinkedIn-post naar aanleiding van mijn vraag om zijn bronnen. Merk op hoe elke deelnemer smoezen verzint om maar geen bronnen te hoeven geven en zich bij voorkeur verschuilt achter de ultieme smoes “niet respectvol”.