Gepubliceerd op 06-01-2023 en laatst gewijzigd op 17-01-2023 <!– door Daniël Tuijnman –>

en vergelijkingen met de Jodenvervolging zijn helemaal uit den boze

De aanleiding voor deze blogpost is een opmerking van Marc Jacobs dat hij de aanduiding wappies “racistisch” vindt, maar de problematiek in de redenering is veel ouder.

Jodensterren

Op 28 maart 2019 speldde Del Bigtree, de CEO van de Amerikaanse antivax-organisatie ICAN, bij een rally in Austin, Texas, een gele Jodenster op met de woorden “No Vax” erop. Hij vergeleek daarmee het verbod in Rockland County, NYS, voor ongevaccineerde kinderen om in bepaalde publieke ruimtes te komen tijdens een uitbraak van mazelen aldaar, met de Jodenvervolging door het Derde Rijk. Deze actie werd, begrijpelijk, scherp veroordeeld door de Anti-Defamation League (ADL). Dat weerhield andere antivaxxers er niet van om massaal dit voorbeeld te volgen, zoals Irma van der Meer, de moderator van de (voormalige?) Facebook-groep van de Nederlandse stichting VaccinVrij, hier online:

Na het uitbreken van de COVID-pandemie duurde het inet lang voordat wappies dit smakeloze gebruik hadden overgenomen. De eerste jodensterren om hun eigen “vervolging” onder de aandacht te brengen verschenen al in het voorjaar van 2020 online. Ondanks diverse veroordelingen hiervan, onder andere door Eddo Verdoner, de Nationaal Coördinator Antisemitismebestrijding, en Femke Halsema, de burgemeester van Amsterdam, in september 2021 n.a.v. een demonstratie op 4 september 2021 in Amsterdam, of door nabestaanden in januari 2022, is dit gebruik doorgegaan. In Oisterwijk is in oktober 2020 de kandidatenlijst van de nieuwe partij WIJ! Oisterwijk gehalveerd omdat de nummer 2 een dergelijke jodenster tweette, waarop nummers 3, 4 en 5 zich terugtrokken.

De vergelijking die antivaxxers respectievelijk wappies maken met de Jodenvervolging is niet alleen onsmakelijk, maar gaat om twee redenen mank, die ik hieronder bespreek. Maar eerst even een klein misverstand ophelderen.

Jodenster versus Davidster

In sommige media wordt abusievelijk de term “Davidster” gebruikt voor dit symbool. Dat is incorrect. De gele ster met zwart opschrift die Joden van de Nazi’s in Duitsland en bezette gebieden moesten dragen, heet de Jodenster. De Davidster, daarentegen, is het spirituele symboll van het Jodendom dat bestaat uit twee blauw-gelijnde driehoeken.

Wappies worden niet vervolgd

Het eerste fundamentele verschil waarop deze vergelijking mank gaat, is dat antivaxxers c.q. wappies niet vervolgd worden. Hun bewegingsvrijheid is tijdelijk beperkt — in 2019 in Rockland, NYS, vanwege een mazelenuitbraak, in 2020–2022 wereldwijd vanwege de COVID-pandemie — maar nooit zijn hun grondwettelijke rechten daarmee in geding gekomen. Deze beperkingen zijn ook van tijdelijke aard en hebben een rationele grondslag. De Jodenvervolging daarentegen was een systematisch verdergaande segregatie en inperking van fundamentele rechten van Joden die uitmondde in de genocide van de Shoah. Voor wie het wilde zien, was dat al te lezen in Mein Kampf.

Wat een wappie met deze vergelijking dus ook doet, is de Shoah te bagatelliseren.

Wappies zijn geen ethniciteit

Het tweede fundamentele verschil waarop deze vergelijking mank gaat, is de aard van de karakteristiek van de groep waar het over gaat. Wappie-zijn is een keuze; Jood-zijn is je identiteit.

Het is als wappie je eigen keuze als je geen mond-neus-masker wilt dragen, maar dan moet je ook de consequentie dragen dat je niet de trein in mag. Het is als wappie je eigen keuze als je je niet wil laten vaccineren (en niet wil testen), maar dan moet je ook de consequentie dragen dat je niet het café in mag. Dat zijn rationele maatregelen ter bestrijding van de verspreiding van het coronavirus, net zo goed als dat het vereisen van een rijbewijs om achter het stuur van de auto (of van de snorfiets) te mogen zitten een rationele maatregel is voor de veiligheid in het verkeer.

Het is echter niemands keus om Jood te zijn; je wordt als Jood geboren, daar doe je niets aan, net zo goed als dat je er niets aan doet of je man of vrouw of non-binair bent; dat is ook deel van je identiteit waar je mee geboren wordt. En er is geen enkele rationele reden om op grond daarvan onderscheid te maken.

Wappie is geen ras

Tot slot dan de opmerking van Marc Jacobs van afgelopen week:

De definitie van racisme is, volgens pagina 2 van deze Kamerbrief:

een theorie, idee of opvatting, met als inhoud een onderverdeling van mensen in groepen op grond van een verondersteld ‘ras’, waarbij een of meer groepen als superieur en/of andere als minderwaardig worden beschouwd.

Een “ras” wordt gekenmerkt door afstamming, in alle zulke racistische theorieën. Ik zet het woord “ras” tussen aanhalingstekens omdat de wetenschappelijke consensus is dat er binnen de menselijke soort geen rassen bestaan. Zoals we eerder hebben gezien, wordt een wappie gekarakteriseerd door zijn opvattingen, niet door zijn afstamming. Deze vergelijking door Jacobs slaat de plank dus faliekant mis. Dat weet hij ongetwijfeld zelf ook.

Dekentje

De tweede zin van Jacobs, “noch van welke term van segregatie ook”, is uitermate ironisch. Jacobs afficheert zich werkelijk overal met zijn doctorstitel. Buiten Duitsland en Oostenrijk is dat pathologisch gedrag. Maar is die doctorstitel niet ook een term van segregatie, waarmee Jacobs zichzelf afficheert als superieur aan zijn gesprekspartners? Of is het een kwestie dat hij zich onzeker voelt en iets nodig heeft om zich aan vast te houden?